【名家】万吉：跨界交流消除偏见

“伊斯兰”与“对伊斯兰的诠释”，这两者之间有很大的差异。“伊斯兰”的本质是来自上苍的启示。然而，“对伊斯兰的诠释”，则脱离不了诠释者的思维和生活经验。

当穆斯林世界对伊斯兰的实践，更多是混杂了宗教情绪与政治考量的诠解时，问题就出现了。阿拉伯世界对伊斯兰的诠释就夹杂著阿都伯情意结。在巴基斯坦、印尼，甚至马来西亚也如此。

在马来西亚，伊斯兰和马来人这两个字几乎成了同义词。谈到穆斯林时，脑海即浮现马来人，反之亦然。其实这种想法有缺陷，因为伊斯兰被认为是源自上苍启示的宗教，而马来人则是血统的划分。

伊斯兰与马来人

在印尼，我们可见到信奉兴都教或基督教的马来人，在菲律宾亦如此。事实上，在马来西亚，也有信仰伊斯兰的印裔和华裔。换句话说，马来人不一定信仰伊斯兰；而穆斯林不一定拥有马来人血统。

伊斯兰与马来人的结合，有时造成了对伊斯兰许多误解。尤其是一些组织，不管是政党还是非政府组织，时常在社会中挑起伊斯兰─马来人的情绪。其后果非常糟糕，国民之间因种族和宗教而产生偏见。

如果有人生病，则需要治愈。同样，国民之间的偏见也是一种“社会疾病”。

因此，大同工作室与马来西亚陈嘉庚基金日前就联办“认识伊斯兰教，了解穆斯林”公开课程，以消除社会之间，特别是穆斯林和非穆斯林之间的误解。

自从国外回来后，我所主持的伊斯兰研究课程，一般都只涉及穆斯林。这样的公开课程，跟以往不同，不仅认识了许多华裔友人，同时也可让我向非穆斯林朋友讲解伊斯兰。

我讲解伊斯兰，与其他伊斯兰传教士可能有所不同，他们有可能只说出伊斯兰的正面，但我选择坦然相告，承认伊斯兰历史上充斥政治与现实的黑暗面。对我而言，对宗教的自信，应建立在诚实对待事实的基础上。

缺乏文化交流

在四堂课中，从与会者提出的问题，我发现华裔在一些课题上对伊斯兰有错误的认识。他们有如此的认知，也许是因为在马来西亚，伊斯兰往往与种族（马来人）和政党，捆绑一起。

譬如，关于伊斯兰国概念，不只是华社，甚至在马来社会及全球穆斯林，都以为它存在于伊斯兰神圣文本里。事实是，这只不过是伊斯兰运动里的一些伊斯兰学者所创造的概念，他们渴望光复百年前的伊斯兰王朝。

《可兰经》中有一节经文指出，上苍通过创造男人和女人，造出人类。从两种不同的性别，人类生育出孩子，并衍生出部落、宗族和族群。基于人的多元，《可兰经》强调人们应实践“互相了解”。

种族、民族和宗教信仰的多元，这些在生活中是无法分割的。多元并非敌对根源，反之可以产生智慧。更重要的是，每个民族都有各自文化的智慧，而在跨文化的情况下，人类可以分享这些智慧。

然而，与预期相反，多元常被视为敌对的理由。它始于偏见，并以仇恨来终结。这一切之所以发生，因为缺乏文化交流；每个公民都只想了解自己的文化，而不想尝试了解他人的文化。

因此，“认识伊斯兰教，了解穆斯林”的课程，是要努力消除国人的偏见。更重要的是，国内有许多穆斯林不认为有责任展示伊斯兰的真实面貌。他们仍然把宗教与种族和政党政治联系一起。基于此，国内许多非穆斯林仍然对伊斯兰非常模糊。

总结而言，如果人们不分种族、宗教及性别的彼此爱护、相互帮助和尊重，那国家将安宁。但所有这一切都可因国民的偏见而瓦解。因此，华社、非穆斯林愿意去了解伊斯兰，应被赞许。我国穆斯林社会，时常指责非穆斯林反伊斯兰，但实际上，非穆斯林显得更积极的学习及要了解伊斯兰。

反之，穆斯林不应就此自以为豪，但却不愿去了解其他宗教。因此，我个人曾想过，举办互访各宗教场所的活动，如穆斯林到访华人寺庙、兴都庙和教堂。同样非穆斯林到访清真寺及祈祷所，以加强彼此了解，进而塑造一个互相包容的国民。

大同工作室与共思社将于本月16与17日，在槟城联办“认识伊斯兰，了解穆斯林”课程。详情请参阅Ruang Kongsi脸书专页，或致电刘先生：019-6652477。

《跨界交流消除偏见》（Program silang budaya untuk hapuskan prejudis）原文：

Ada perbezaan besar antara Islam, dengan penafsiran terhadap Islam. Sifat Islam adalah wahyu yang datang dari Tuhan. Namun, satu lagi adalah penafsiran terhadap Islam – sifatnya tidak terlepas daripada proses berfikir dan pengalaman hidup orang yang menafsirkan Islam.

Masalah timbul apabila Islam yang diamalkan dalam dunia Islam kini lebih kepada penafsiran yang sudah bercampur dengan sentimen agama dan politik. Di negara Arab, sudah ada penafsiran agama bercampur dengan sentimen kearaban. Demikian juga di Pakistan, Indonesia, di malah Malaysia.

Di Malaysia, ada dua istilah yang amat sinonim, iaitu kalimah Islam dan Melayu. Apabila disebut muslim, yang tergambar adalah Melayu. Demikian juga di sebaliknya. Kepercayaan ini ada tempangnya - Islam adalah agama yang dipercayai bersumberkan wahyu Tuhan, sedangkan Melayu adalah bangsa yang berasaskan keturunan.

Di Indonesia, boleh sahaja kita berjumpa dengan Melayu yang beragama Hindu dan Kristian. Demikian juga di Filipina. Malah di Malaysia, terdapat golongan berketurunan India dan Cina yang beragama Islam. Maknanya, Melayu tidak semestinya beragama Islam; dan beragama Islam tidak semestinya berketurunan Melayu.

Gabungan antara Islam-Melayu, kadangkala melahirkan banyak salah faham terhadap Islam. Lebih-lebih lagi, apabila wujudnya beberapa badan - samada parti politik mahupun NGO, yang sering mengangkat sentimen Islam - Melayu di tengah-tengah masyarakat. Kesannya amat buruk, iaitu melahirkan prejudis berasaskan kaum dan agama sesama warga negara.

Memahami Islam

Jikalau seseorang berpenyakit, maka menjadi tanggungjawab dirinya untuk diubati. Demikian juga prejudis sesama warga negara yang merupakan penyakit masyarakat. Lantaran daripada itu, Penyelidikan Sosio-Budaya SAUDARA telah bekerjasama dengan Tan Kah Kee Foundation untuk mengadakan kursus “Mengenali Islam dan Muslim” bagi menghilangkan salah faham yang wujud dalam masyarakat Malaysia – terutama antara muslim dengan non-muslim.

Sejak pulang dari luar negara, kebiasaan kelas pengajian Islam yang saya kendalikan hanya melibatkan masyarakat muslim. Namun kali ini berbeza dari kebiasaan yang bukan sekadar dapat mengenali teman-teman berketurunan Cina, malah saya dapat menjelaskan kepada teman-teman non-muslim berkenaan Islam.

Penjelasan saya berkenaan Islam kemungkinan tidak sepertimana yang dilakukan pendakwah Islam lain - mereka lebih cenderung menceritakan perkara yang positif sahaja. Penjelasan saya kali ini lebih bersifat berterus-terang dan tanpa berselidung, serta mengakui sebarang kelemahan yang terjadi dalam sejarah umat Islam dari sudut politik dan fenomena muslim. Untuk saya, keyakinan terhadap agama perlu berpijak pada sikap jujur terhadap fakta.

Mendengar soalan dari hadirin dalam empat siri kuliah, saya dapati selama hari ini teman-teman yang berbangsa Cina telah mendapat gambaran yang salah berkenaan beberapa perkara yang melibatkan agama Islam. Mungkin mereka mendapat gambaran sebegitu kerana Islam di Malaysia banyak dikaitkan dengan kaum (baca: Melayu) dan parti politik.

Antara misalnya, berkenaan konsep Negara Islam - sebenarnya, bukan sekadar masyarakat Cina, malah masyarakat Melayu dan muslim di dunia pun menganggap bahawa ia wujud dalam teks suci Islam. Hakikatnya, ia tidak lebih sekadar satu konsep yang direkacipta oleh ulama Islam yang terlibat dalam gerakan Islam - mereka mendambakannya di atas kejatuhan dinasti umat Islam yang berdiri sejak sekian lama.

Prejudis kerana tidak kenal

Dalam al-Quran terdapat satu ayat -Surah al-Hujurat, ayat 13- menyatakan bahawa Allah telah menciptakan manusia itu berasal dari lelaki dan perempuan. Dari dua jantina berbeza ini, menyebabkan manusia beranak dan berketurunan sehingga manusia menjadi berpuak, berkabilah dan beretnik. Dengan kepelbagaian itu, Al-Quran menekankan agar manusia mengamalkan perbuatan “saling mengenali”.

Kepelbagaian kaum, etnik dan anutan agama - semua ini tidak dapat dipisahkan dalam kehidupan. Kepelbagaian bukan asas permusuhan, tetapi boleh melahirkan kebijaksanaan. Apatah lagi, setiap bangsa mempunyai hikmah dalam budaya masing-masing, yang sudah tentu dengan silang budaya, manusia dapat berkongsi kebijaksanaan.

Berbeza dengan apa yang diharapkan – kepelbagaian sering dijadikan alasan permusuhan. Dimulai dengan prejudis yang berakhir dengan kebencian. Semua ini terjadi, kerana tidak ada silang budaya; setiap warganegara hanya mahu memahami budaya sendiri, tanpa cuba memahami budaya pihak lain.

Dengan sebab itu, program “Memahami Islam dan Muslim” diadakan – sebagai usaha ke arah menghilangkan prejudis sesama warga negara Malaysia. Apatah lagi, masih ramai lagi muslim di Malaysia tidak berasa bertanggungjawab dalam memberikan gambaran sebenar terhadap Islam. Mereka masih warnakan unsur kaum dan sentimen politik kepartian dengan agama. Dengan sebab itu, amat ramai non-muslim di negara ini masih kabur terhadap maksud Islam.

Penutup

Negara aman apabila penduduknya saling berkasih sayang, saling membantu, saling menghormati, tidak kira apa bangsa, anutan agama dan jantinanya. Tetapi semua ini boleh hancur, jika wujud prejudis sesama warga negara.

Sebab itu, kesediaan masyarakat Cina –juga non-muslim untuk memahami Islam wajar dipuji.  Dalam kalangan muslim di Malaysia, sering sangat menuduh non-muslim sebagai anti-Islam, walhal apa yang berlaku dalam realiti, mereka kelihatan bersungguh-sungguh untuk belajar dan nak mahu mengenali Islam. Muslim pula, tidak sewajarnya sekadar mendabik dada sebagai baik, tetapi tidak ada kesediaan untuk mendengar dan memahami berkenaan agama lain.

Dengan itu, secara peribadi saya pernah berfikir berkali-kali – untuk diwujudkan amalan ziarah antara rumah ibadat, seperti muslim menziarahi tokong, kuil atau gereja. Demikian juga non-muslim menziarahi masjid dan surau. Tujuannya untuk menjalinkan budaya saling mengenali, seterusnya terwujud warga negara yang saling lengkap-melengkapi.